Kendini idare edebilen sistemler nasıl kurulur?

 

 

Öncelikle kendini idare edebilen sistemleri ikiye ayırmamız gerekiyor.%100 idare edenler ve çok az müdahale ile devam edenler.%100 idare eden bir sistem yapmak dış doğadan soyutlanmış bir cam kütlesi içinde oldukça zor ve hatta imkansızdır.Bazı omurgasızlar için bu düşünülse de işin içine balıklar girince iş bambaşka bir boyuta taşınmakta ve kimse 1 ton akvaryuma 3-5 balık ve geri kalanını omurgasız,çürükçül vs.canlılardan yapmayacağına göre %100 idare eden sistemleri yapmak hem maddi olarak hem de sistemin karmaşıklığı açısından oldukça zordur.Aynı zamanda karasal alan oluşturma zorunluluğu da sistemi zora sokan şeylerden birisidir.

 

Bizi asıl ilgilendiren ve doğaya en fazla ne kadar yaklaşabiliriz sorusuna cevap olarak sunduğumuz şeyler ise az müdahale ile devam eden sistemlerin kapsamında yer almaktadır.Burda dışarıdan yem girişine müsade ettiğimiz gibi,çok aşırıya kaçılmadıkça su değişimlerine de sıcak bakmalıyız.Sistemi elimizden geldiğince stabil tutmak ve çökmesini engellemek için az miktardaki değişikliklerle yetinebilmek,doğru zamanda doğru müdahaleyi yapabilmek için sisteme iyi hakim olabilmek ve herşeyi olabildiğince ayrıntılı gözlemlemek bizi başarıya götürecek olan anahtarlardır.Bu tür sistemleri ilk defa kuranlar için başlangıçta dengeyi sağlamak zor olabilir ancak alışıldıkça,değişimler iyi yorumlanabildikçe ve kurulumun üstünden zaman geçtikçe her şey daha iyiye doğru gidecek ve amaçladığımız sistemin iskeleti oluşturulacaktır.

 

 

 

Bunların yanında,doğal olarak dengelerin işleyişini bu sistemi uygulamayan hobicilerden çok daha iyi bilmek zorunluluğumuz doğar.Bu nedenle filtrenin olduğu kadar kumun ve ekleyeceğimiz başka katkıların neden önemli olduklarını bilmemiz gerekir.Herşeyden önemlisi beslediğimiz ve sistemin odak noktası olan balıkların ihtiyaçlarının karşılanmasında aşırıya kaçılmamalı,doğal sistemlerde özellikle zayıf ve yavru balıkların kayıplarının normal olduğu kabullenilmelidir.Ticari amaç çizgisinin dışına taşan bu yöntem,hobicilerin akvaryum bakımına harcadığı zamanı en aza indirip seyretme zevkini doruk noktasına ulaştıracaktır.

 

Daha önce yazmış olduğum bazı mesajları buraya ekleyerek döngülerin iyi anlaşılmasını sağlamayı düşünüyorum.

 

 

 

Bunun yanında cama cam tanklarda sık görülen durum su değişimlerinin aksatılması halinde hızlı nitrit artışının yaşanma ihtimalinin yüksek olmasıdır.Bu gecikmelerde nitrit artışıyla beraber hızlı soluma,yüzeye yaklaşma,yüzgeçlerini kısma görülebilir.İlerlemesi durumunda yüzgeç köklerinde kanlanma,renkte koyulaşma görülür ve akabinde ölüm olur.

 

 

Az yem verirsem balıklarım büyümez endişesinden kurtulun.Balığın büyümesini sadece yemlemeyle orantılayamayız.Elbette ki alınması gereken belirli miktarlar vardır ancak bunlar abartıldığı sürece balığın yağlanması ve suyun kirlenmesi olarak bize geri yansıyacaktır.Yavru balıkların alması gereken protein oranı yetişkinliğe ulaştıkça oldukça büyük bir düşüş gösterir.Zira insanlarda da bir bebekle bir yetişkinin alması gereken protein miktarı aynıdır.Canlı yemlerdeki proteinlerden üst düzey faydalanılmasına karşın sentetik proteinlerden aynı ölçüde faydalanılamamaktadır.Aynı zamanda özellikle bitkisel yemlerin yapımında uygulanan yanlış teknikler sindirilebilirlik oranlarını düşürmektedir.

 

Balıklarımızın beslenme alışkanlıklarını göz önünde bulundurarak küçük porsiyonlar halinde sunabiliriz.Bunun yanında sisteme eklediğimiz bitki ve yapraklardan,yaşamasına izin verdiğimiz yosunlardan ve sistemimizde yer alan ufak su böcekleri,kurtlardan beslenmesini sağlamak amacıyla aç bırakabiliriz.Her canlı gibi onlar da bu durumda alternatif besin kaynaklarına yönelmeyi tercih edecek ve hayatta kalmaya çalışacaktır.Bu koşullarda balıklar aldığı yemden çok üst düzeyde faydalanacaktır.Şöyle basit ve tahmini bir örnek vermek gerekirse;su kalitesi çok yüksek ve berrak bir suda yediği bir yemle büyüdüğü miktarı,bir miktar kirli suda iki yemle,kirli suda 3 yemle sağlamak zorunda kalırız.Bunun sebebi suyun koşulları karşısında azot metabolizmasında meydana gelen değişikliklerdir.Kirlenmiş sularda balık atacağı amonyağın bir miktarını aminoasit sentezine geri çağırarak savunma sistemini devreye sokar lakin bu elde edeceği enerjiden kayıp ve büyürken morfolojik bozukluklar meydana gelmesi,gelişmemiş balıkların ortaya çıkması demektir.Aşırıya kaçılan her yemleme,yani günlük dozların aşırı üstüne çıkılması balığın vücudundaki savunma sistemlerinin devreye girmesine sebep olur.Çünkü bozulmaması gereken bir protein oranı vardır ve bunu korumak için çabalar.

 

Verilen canlı yemler kültürü yapılan canlı yemler olduğu kadar,topraktan bulunan böcekler, solucanlar vs. de olabilir.Balıklar bu canlılarda var olması muhtemel olan parazitlerin çoğuna doğal bağışıklıdır.Bu nedenle senelerdir süregelen uygulamalarımda bir kez bile parazitle karşılaşmadım.

 

Buna örnek olması açısından ilk 15 gün yem yemeyen sadece sistemin nimetlerinden faydalanan limon tetraların 4 ayda nasıl yetişkin altı boyutlara ulaştığını şu linkten görebilirsiniz.İlk dönemi ufak su böcekleri ve kurtçuklarla beslenerek atlatmıştır.

 

 

 

 

 

Ağzımıza doladığımız vitamin ve mineral terimlerinin aslında ne olduklarını tam olarak bilmiyoruz.Hep vurgulandığı için bu maddeleri bolca almaya ve balıklarımıza vermeye çalışıyoruz.Oysa ki bir maddeyi zararlı yapan onun dozudur.Su hayattır diyip 20 litrelik bir damacanayı kafamıza dikersek suyun adı ölüm olur.

 

Bu zaafımızı bilen firmalar bunu hem insan üzerinde hem de canlılar üzerinde sıkça kullanmaktadır.Renkleri çok vurgulayan A vitamini katkılı yemler bunun büyük bir göstergesi.Özellikle olması gerekenden fazla A vitamini katılmış yemler balık için büyük bir risk faktörü oluşturur.A vitamini biriktiği takdirde ciddi toksik etkileri olan D vitamininden sonra en ölümcül ikinci vitamindir.Balıkta renk vurgusunu artırsa da karaciğeri çok olumsuz yönde etkiler,üremeyi erken keser ve ömrü ciddi oranda kısaltabilir.E vitamini bir miktar yüksek olan yemler belirli zamanlarda tercih edilebilir düzeydedir.Çünkü E vitamini çok aşırıya kaçılmadıkça ciddi semptomlar göstermez ve stres anında vücudu ve hücreyi koruduğu için sık kullanılır.Kaldı ki vitaminlerin çoğunu yemlerle ve bunun haricinde vereceğimiz meyve sebze gibi bitkisel içeriklerle sağlamamız mümkündür.Çok uzun süren açlıklar dışında ciddi vitamin eksiklikleri çekildiğine rastlanmamıştır.

 

Verebileceğimiz meyve ve sebzeler için bu linke bakınız.

 

 

 

 

 

 

 

Aynı zamanda besleyeceğimiz balık türü ve balık sayısı da akvaryumun hacmine ve tipine etki etmektedir. Her türün bakım şartlarını dikkate alarak doğru seçim yapmalıyız.

 

 

%100 kendini idare edebilen bir tank yapılandırmadığımız için av-avcı ilişkisinde balık alıp dengeye ulaşmasını beklemek anlamsız olur.Ancak balıklar ve ufak canlılar arasında denge kurmak mümkündür.Ufak çürükcül canlıların kurduğumuz sistemde çoğalma hızları ve saklanma kabiliyetleri yüksek olduğundan sistemde varlığını sürdürebilirler.

 

 

Sistemimizde balık sayısı belirlerken yaşam şartlarını gözden geçirmemiz oldukça faydalı olur.Yoğun bitkili,az bitkili ve bitkisiz ortam balıklarında akvaryuma doldurabileceğimiz sayı değişmektedir.Yoğun bitkili ortamlarda 100 balık koyduğumuzu düşünürsek,az bitkili sistemde 30,bitkisizde 10 balık koymamız gerekir.Hiçbir zaman nasılsa biz kendini idare edebilen sistem kuruyoruz diyip sistemin kaldırma gücünden daha fazla yük bindiremezsiniz.Yoksa halter müsabakalarında olduğu gibi kaldıran kişi ağırlığın altında ezilir,sistem çöker.

 

 

pH ve GH forumda en çok dile getirilen şeylerden olsa da çok uç noktalara varılmadığı sürece balıklar için hayati önem taşımamaktadır.Tabi bu bizim değişiklik yapamayacağımız anlamını taşımıyor.Beslediğimiz balıklara uygun olarak katkılar koymak suretiyle suyu uygun formata sokabiliriz.Zaten bu değerler doğadaki balıkların yaşadığı yerlere bağlı olarak kendiliğinden gelişen şeylerdir.Yumuşak su balıklarında fazla su akıntısı yoktur ve suya karışan bitki özleri daha fazladır,sert su balıklarında ise genelde ya akarsuların hızı yüksektir ya da gölde yaşıyorlardır.

 

 

Kullandığınız suyun durumuna ve organik kirliliğinize oranla ışık miktarının katkısıyla tankta yosunlaşma görülebilir.Bazı canlılarla dengeye oturtulabileceği gibi doğal olduğu ve kurtulmak için ekstra çaba gerektirmediği akıldan çıkarılmamalıdır.Bitkisiz sistemlerde yosuna daha çok müsamaha gösterebilirken bitkili tanklarda bitkilerle yarışa girilmemesi adına yosun miktarının korunması için çeşitli şeyler yapılabilir.Unutulmamalıdır ki yosunlar ilkel canlılardır ve çabuk geliştiği gibi uygun olmayan şartlarda da çabuk zayıflarlar.Kullanabilecekleri bir depoları yoktur.Bizim müdahalemiz dahilinde olan sistemlerde istediğimiz yönü vermek her zaman elimizdedir.

 

 

Bitkiler doğanın yükünü omuzlarında taşıyan canlılar olsa da değişimleri iyi yorumlayamadığımız zaman sırtımızı dayamamız pek hayırlı olmayacaktır.Ayrıca benim tankım bitkili nasılsa diyip istisnasız her durumda su değişimi yapmadan devam etmek riskli olabilir.Su değiştirilmeden idare edilebilecek sistemler olduğu gibi su değiştirme zarureti doğuran sistemler de olabilir.Balıkların hareketlerindne ve renklerinden su kalitesinin düştüğünü ve müdahale etmemiz gerektiğini kolaylıkla anlayabiliriz.

 

Sistemin yükünü kaldırmak için en ideali su üstü bitkileri ve kara formunda da suyun dışına çıkıp uzayabilen bitkilerdir.Balıklarımızın durumu neticesiyle böyle bir tank yapmamamız gerekiyorsa su içi bitkiler duruma göre yoğun ya da az kullanılabilir.

 

 

Tortular da belirli sistemlerin yoğun olarak iş gören bir parçasıdır.Dışkılar kumda bırakıldığı ve sadece su değişimi yapıldığı sürece tortulaşmanın miktarı giderek artar.Başta ayrışmayan artıklar zamanla artan bakteri popülasyonu sayesinde oldukça hızlı bir elimine sürecine girecek ve bu dakikadan sonra zemine bırakılan dışkılar aynı saat içerisinde bile parçalanabilecektir.Unutulmaması gereken bir şey de bakterilerin bu bölgelere çok yoğun olarak yerleştiğidir.Bu da sisteminizin çevirim gücünü çok yükseltecek ve balıkların daha huzurlu olmasını sağlayacaktır.Aynı zamanda doğal bir görünüm sağlayacak ve akvaryumun içindeki canlılar tarafından çok sevilecektir.

 

Bunun yanında kış sezonuna girilirken toplanacak olan kuru yapraklar(her türlü geniş tabanlı yaprak olur)tabandaki besin zincirine büyük fayda sağlayacağı gibi suya da çeşitli maddeler vererek balıkların korunmasına yardımcı olur.Özellikle çıtır çıtır olmuş kuru yapraklardan koruyucu ve daha birçok etkiye sahip maddeler salındığı için balıklar doğal davranışlarını daha iyi sergileyecek ve akvaryumdaki bireyler daha sağlıklı olacaktır.

 

Işık bakterilerin çalışmasını olumsuz etkilediği için karanlık ortamlarda ya da ışığın yoğun olarak kırıldığı ortamlarda tortulaşma daha çok ve hızlı olmaktadır.

 

 

Yine ışıklandırma da tamamen sistemin ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir.

----------------------------------------------------------------------------------

Bütün bunların yanında bu tür sistemler en az 1 hafta önceden belirtilen katkılar yapılarak çalıştırılmaya alınmalıdır.Sistemin alt basamağında yer alan elemanların çoğalmasına ve yeterli sayıya ulaşması böylece sağlanmış olur.

 

Doğal yönergelere uygun olarak hazırlanmış bir tank.Gökhan Kaya'ya aittir.

 

 

Su dışına ulaşmasına izin verdiğim bacopa.Bu haliyle daha hızlı büyüyor ve daha fazla organik madde çekiyor.

 

 

Zemindeki tortu geçidinin arkasındaki C.rabautiler

 

 

Aynı akvaryumdan genel bir görüntü.

 

 

 

 

 

Makalede ki birçok yönergeye uymuş tanklardan biri. Sergen Tuncer'e aittir.

 

 

Bu kadar yazı yazdıktan sonra toparlayabildiğim fotoğraflar bunlar.Buldukça daha fazlasını eklerim ve konuda eksik kalan yerler olmuş olabilir,lütfen belirtiniz,gerekli eklemeyi yaparım.

 

 

 

 

 

 

 

Bu tortu konusunda dip çekimi yapmamaız gerektiğini vurgulamışsınız sanırım?

Öncelikle ticari kaygılarla satışa sunulmuş olan katkı maddelerine karşıyım. Kullanmadım ama şimdiye kadar karşılaştığım katkılı sistemlerin hepsi o maddelere bağımlı hale geliyor. Bir düzenleyici eklemek sistemin bir yerini düzeltirken başka bir yerinden sorunlu hale getiriyor. Bu kısır döngü malesef sizi o katkı maddelerine ve daha fazlasına bağımlı kılıyor.

 

Başka bir konu ise genel bir istenmeme ve beğenilmemeyle karşı karşıya olan akvaryumdaki salyangoz ve böcekçil canlılardır. Aslında sisteminizde bulunması gereken en temel canlılar grubunda yer alırlar. Örneğin minare salyangozu (melanoides tuberculata) geceleri aktif bir canlıdır. Kumunuzun içinde gezinir ve kumun havalandırılmasını sağlar. Böylece bitkileriniz besin maddelerine daha kolay ulaşabilir. Kumun kokuşmasının önüne geçilebilir. Kumdaki döngülere yardımcıdır.

 

Kurulum süreciniz boyunca ve hatta daha sonrasında farklı tür minyatür canlılarla karşılaşabilrsiniz. Bunların bazıları akvaryumunuzun sağlıklı olduğunu gösterirken bazılarıda aşırı düzeyde atık birikimini ve su dengesinin bozulmuş olmasını gösterir. Sıklıkla karşılaşılan bazı canlılar aşağıdaki linkte mevcuttur.

Çeviriden dolayı Batuaydin a teşekkürler.

 

Kendine yetebilen bir akvaryumda bitkilerin seçimi de oldukça önemlidir. Sanırım kullanılabilecek mucize bitki japon şemsiyesi :D Gerçek anlamda tam bir arıtıcı. Az ile yetinen çoğu bulunca çoğalıp çoğalıp akvaryumlardan taşan bir bitkidir. Kökleri bütün akvaryumu kaplar. Yukarıda bahsettiğim canlılar için çok iyi doğal yaşam alanları oluşturur(karidesler de dahil).  Bunun dışında benzer sebeplerle pistia, su mercimeği de kullanılabilir. Ama hiçbiri japon şemsiyesi arsızlığıyla baş edemez :D

Ayrıca şahsi gözlemim ve bitki tanıtımlarından edindiğim bilgilere göre parlak renkli, kırmızı tonlardaki, kalın yapraklı bitkileri yetiştirmek çok ışık, co2, besin istemesi... vs gibi nedenlerle malesef pek mümkün değil.

 

Yazdıklarım tamamiyle kendi kurulumum çerçevesinde edindiğim bilgi ve tecrübelerdir. Daha yazmaya kalkarsam yeri burası olmadığı halde kendi kurulumumdan fazlasıyla bahsetmiş olacağım.

İlgilenenler için konumun linki:

http://www.akvaryum.com/Forum/ekosistem_calismasi_k320185.asp 

 

Onur Bey tekrar teşekkürler. Daha önceki konularınız gibi bu da oldukça faydalı olacak. Gerekli bir konuyu açtınız tebrikler.

Favorilerime ekledim.Eline sağlık.

 

Burak,öyle bir sistem kurmuş olsam paylaşırdım.Henüz tam anlamıyla kaya dolu ama bahsettiğim tarzda yapılmış bir akvaryum göremedim.Zaten kaya eklemeli bir tankta yukarıda anlattıklarımın bir kısmını çok az gerçekleştirebiliriz.

 

Eğer böyle bir niyet olursa ben her zaman varım.