Metilen Mavisi Nedir?


FlexaÇevrim Dışı

Özel Üye
Kayıt: 02/06/2018
İl: Yurtdisi
Mesaj: 838
FlexaÇevrim Dışı
Özel Üye
Gönderim Zamanı: 27 Aralık 2019 21:14
Merhabalar,

Metilen mavisi ile ilgili sürekli olarak birçok başlık açılıyor ve ne yazık ki çoğunluğu hatalı bilgiden kaynaklı olumsuz, üzücü tecrübelerle dolu oluyor. Ortalıkta doğru bilgiler olsa da bu kimyasalın kendisiyle ilgili detaylı bir Türkçe kaynak olmadığını fark ettim. Bu nedenle aklınıza gelebilecek tüm soru işaretlerini gidereceğini düşündüğüm bir yazı kaleme aldım. Kullanmadan önce muhakkak okumanızı öneririm. Şahsi önerim ise çok elzem olmadığı sürece kullanmaktan kaçınmanız yönünde olacaktır.

Yazılarımı ara sıra güncelliyorum fakat geri dönüp burada düzenlemeyi ihmal edebilirim, o nedenle olabilecek farklılıklardan dolayı siteden okumanızı tavsiye ederim. Ayrıca orada vurgular, başlıklar okunmayı daha kolay kılıyor. Yine de buraya bir kopyasını bırakıyorum, mümkün mertebe güncel tutmaya çalışacağım.

Eğer değinmemi istediğiniz, atladığımı düşündüğünüz veya gözünüze çarpan bir nokta olursa lütfen belirtmekten çekinmeyin. Mümkün mertebe her soruya doğru cevabı vermesini sağlamak istiyorum.

Bağlantı: [URL]https://rasyonalist.org/yazi/metilen-mavisi/[/URL]

Metilen mavisi (methylene blue) bilim dünyasında sıklıkla kullanılan bir boyar madde ve aynı zamanda bir ilaçtır. Kimyasal formülü C16H18ClN3S’tir. Akvaryum hobisinde çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanıldığından, piyasada genellikle solüsyonlar şeklinde bulunur. Fakat kendisi koyu yeşil kristal veya toz formunda bulunur. Solüsyonları ise koyu mavi renklidir. Hafif bir kokusu vardır.

[B]Temel Özellikleri[/B]

Metilen mavisi sentetik bir boyar maddedir. [B]Nükleik asitler[/B] gibi [B]negatif yüklü[/B] hücre bileşenlerini boyararak hücre görüntüsünde kontrast oluşturur. Böylelikle özellikle mikroskop altında şeffaf görünen hücre bileşenlerini birbirinden ayırt etmek kolaylaşır. Sıklıkla kullanılan bu boyanın aynı zamanda [B]antioksidan, antidepresan, antimalaryal [/B]ve [B]kardiyoprotektif[/B] özellikleri bulunur.

Oksidasyon redükte edici bir ajan olması sebebiyle, tıp dünyasında [B]methemoglobinemi [/B](oksijen bağlama kapasitesi düşük bir hemoglobin formu olan methemoglobin oluşması durumu) tedavisinde kullanılır. Aynı zamanda geçmişte özellikle Afrika’da malarya (sıtma) tedavisinde kullanılmış, fakat chloroquine (CQ)’dan sonra piyasadaki yerini bu yeni ilaçlara bırakmıştır. Ayrıca Tau proteini birikmesini inhibe edici özelliğinden ötürü[B] Alzheimer [/B]tedavisinde bir potansiyel olarak da görülmektedir.

[B]Boyar Madde Olarak Metilen Mavisi[/B]

Metilen mavisi birçok hayvan doku hücresiyle birlikte bakteri ve özellikle kan doku kültürü örneklerini boyamada kullanılabilir. Asidik hücre parçaları olan çekirdek gibi bölgeleri maviye boyar ve Eosin Y boyası ile birlikte güzel bir kontrast oluşturur.

Laboratuvar amaçları için genellikle [B]%0.5 [/B]ile [B]%1.5 [/B]arası konsantrasyonlarda bulunur. Akvaryum hobisiyle ilgilenenler bu konsantrasyon değerine dikkat etmelidir. Ayrıca ürünün belirli bir raf ömrü bulunur. [B]Son kullanma tarihi geçmiş ürünleri kullanmayınız.[/B]

[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/271220192109161.jpg[/IMG]
Metilen mavisi ile boyanmış insan yanak hücresi

[B]Deneysel Özellikleri[/B]

Piyasada genellikle kullanım amacı sebebiyle, farklı konsantrasyonlarda solüsyonlar olarak satılmasının yanında kendisi, [B]koyu yeşil kristal [/B]ve [B]toz formunda[/B] bir kimyasaldır. Hafif bir [B]kokusu [/B]vardır. Kaynama noktası 100-110°C arasıdır. Suda çözünebilir, çözünürlüğü 43,600 mg/L (25 °C)’dir. Optimal saklanma koşulları altında stabildir.

Isıtıldığında ayrışarak oldukça toksik nitrojen oksit, sülfür oksit ve klorür dumanları salar. [B]Asla ısıtmayınız![/B]

[B]Diğer Medikal Özellikleri[/B]

[B]Methemoglobinemi [/B]durumunda kullanılsa da özellikle daha önceden daha farklı amaçlarla da kullanılmıştır.

Metilen mavisi zayıf da olsa [B]üriner[/B] olarak antiseptik özellikler göstermektedir. Oksalat tarafından kalsiyum bağlanmasını doğrudan inhibe eder. Ayrıca [B]kalsiyum oksalat[/B] parçacıklarının toplanma eğilimini azaltır.

Aynı zamanda geçmişte [B]sistit[/B] (mesane iltihabı) ve [B]üretrit[/B] (idrar yolu iltihabı) tedavisi amacıyla hafif üriner antiseptik ve muköz yüzeylerin uyarılması görevinde kullanılmıştır. Fakat artık bu kullanım önerilmemektedir.

Yalnızca bakteriyel ve hücre düzeyinde boyamada değil aynı zamanda ameliyat düzeyinde [B]medikal boyama[/B] amaçlı da kullanılır (örneğin meme kanseri hastalarında).

Geçmişte [B]siyanür zehirlenmesinde [/B]kullanılmış olsa da artık bu şekilde kullanımı önerilmemektedir. Günümüzde siyanür zehirlenmesi amil nitrit, sodyum nitrit ve sodyum tiyosülfat veya hidroksokobalamin içeren bir antidot rejimiyle tedavi edilmektedir. Sodyum nitrit kullanılarak tedavi edilmeye çalışılan siyanür zehirlenmesi durumunda, antidot tarafından ortaya çıkarılan methemoglobinemia durumunu tedavi etmek için indirgenmiş siyanür bağlanması ve artan toksisite sebebiyle metilen mavisi kullanılmamalıdır.

Metilen mavisinin [B]karbonmonoksit zehirlenmesi[/B] tedavisinde bir yeri yoktur.

Etkinliği ve güvenliği için ilerleyen araştırmalar yapılması gerekse de metilen mavisi, fotosansitizör göreviyle topikal olarak [B]fotodinamik terapide[/B] (PDT) [B]dermatolojik[/B] veya [B]mukokütanöz enfeksiyonlarda[/B] (örneğin herpes labialis, eczema herpeticum, oral candidiasis, cutaneous leishmaniasis vb.) kullanılmıştır.

Selektif serotonin gerialım inhibitörleri (SSRIs), serotonin ve nöroepinefrin gerialım inhibitörleri (SNRIs) ve monoamin oksidaz inhibitörleriyle birlikte kullanımı ciddi sonuçlara ve ölüme sebebiyet verebilir.

[B]Yüksek dozlarda (IV)[/B] metilen mavisi kullanımı bulantı, kusma, abdominal ağrı, prekordiyal ağrı, baş dönmesi, baş ağrısı, aşırı terleme, nefes darlığı, hipertansiyon ve kafa karışıklığına neden olabilir. Ayrıca idrar yolunda irritasyon gerçekleşebilir. Biyolojik yarı-ömrü 5 ila 6.5 saattir.

[B]Güvenlik ve Tehlike[/B]
[IMG]https://foto.akvaryum.com/fotolar/206719/271220192111281.jpg[/IMG]

[B]Tehlikeli[/B] sinyaline sahiptir.

[B]GHS Tehlike Uyarıları[/B]

[B]H302[/B] (%99.47): Yutulduğunda zararlı (Uyarı: Akut toksisite, oral)
[B]H318[/B] (%24.60): Ciddi göz hasarı (Tehlike: Ciddi göz hasarı/irritasyonu)
[B]H319 [/B](%10.16): Ciddi göz irritasyonu (Uyarı: Ciddi göz hasarı/irritasyonu)

[B]Önlem Uyarı Kodları:[/B] P264, P270, P280, P301+P312, P305+P351+P338, P310, P330, P337+P313 ve P501

Kodlarla ilgili detaylar için tıklayınız. ([URL]https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/ghs/#_prec[/URL])

[B]Akvaryum Hobisinde Metilen Mavisi[/B]

Akvaryum hobisinde balık besleyenler, bazen çeşitli hastalıklarla karşılaşabilirler. Bu hastalıkların her birinin tam olarak ne olduğunu teşhis etmek her zaman sanıldığı kadar kolay olmayabilir. Bazen birkaç hastalığın birden baş göstermesi, durumu tanı konulamaz hale getirir. Özellikle [B]beyaz benek[/B] hastalığı olarak bilinen Ichthyophthirius multifiliis adlı protozoanın parazitin sebep olduğu hastalığın tedavisinde etkili olduğu bilinmektedir (bkz. ref. 3). Ayrıca bazı akvaristler, yumurtaların olgunlaşmadan zarar görmemesi adına koruma amaçlı metilen mavisi kullanmayı tercih etmektedir.

Metilen mavisi bu gibi durumlarda [B]dezenfektan[/B] ve[B] antiseptik [/B]özelliği sebebiyle sıklıkla tercih edilir. Lakin birçok kişi bu kimyasalın kullanımıyla ilgili sorun yaşamaktadır. En büyük sorun, piyasada çeşitli konsantrasyonlarda satılıyor olmasına rağmen, birçok kişinin aynı damla sayısında kullanmaya çalışmasıdır. Konsantrasyon farklı olduğundan, kullanılan miktar da bu nedenle herkeste farklı olacaktır. O nedenle, damla hesabına güvenmemeli ve ppm hesabı yapmalısınız.

Bunun yanında bir diğer hata, ana tankta ilaç kullanılmasıdır. Hasta balıklar ayrı bir [B]karantina tankına[/B] alınıp, metilen mavisi burada uygulanmalıdır. Semptomlar geçtikten ve balık tamamen iyileştikten sonra ana tankı geri alınmalıdır. Ayrıca metilen mavisi bitkilere de zarar verebilmektedir.

Birçok kişi ne yazık ki “Ben böyle kullandım bir zararı olmadı” gibi argümanlarla karşı tarafı istemeden de olsa yanlış bilgilendirebilmekte ve bu durum hatalı bilginin yayılmasına, dolayısıyla canlıların kaybına neden olabilmektedir. Unutmayın ki en başta kişinin kullandığı konsantrasyon belli olsa dahi akvaryum hacmi, şartları tüm durumu değiştirebilir. Bu nedenle uygun bir protokol izlenmelidir.

Karantina tankları için önerilen metilen mavisi dozu[B] 2-3 ppm[/B] dolaylarındadır. Elinizdeki solüsyonun konsantrasyonu ve akvaryum hacminizden yola çıkarak bu uygun ppm aralığını sizin hesaplamanız en doğrusu olacaktır.

[B]Yanlış bilgi 1: [/B]Metilen mavisinin akvaryumda yer alan mikroorganizmaların hepsini kırıp geçirdiği doğru bir bilgi değildir. Burada en temel faktör konsantrasyondur, aşağıda bununla ilgili detaylı bir örneği görebilirsiniz.

[B]Yanlış bilgi 2: [/B]Metilen mavisi bir su düzenleyici değildir. Akvaryumda düzenli kullanımı gereksiz olduğu gibi uygun da değildir. Su düzenleyiciler klor, kloramin ve ağır metaller gibi bileşenleri etkisiz hale getiren kimyasallardır. Metilen mavisinin böyle bir özelliği yoktur.

[B]Yanlış bilgi 3: [/B]Yosun (alg) patlamalarında metilen mavisi kullanılmamalıdır. Yosunun bir numaralı kaynağı oturmamış akvaryum bakteri döngüsüdür. Metilen mavisi bu döngüye zarar verebileceğinden, yosun patlaması durumlarında kullanımı önerilmez.

[B]Ne Kadar Etkili?[/B]

Metilen mavisinin yan etki olarak aynı zamanda [B]nitrifikasyonu zayıflattığı[/B] iddia edilmektedir (bu nedenle ana tanktaki bakteri döngüsünü bozmaması adına kullanımı önerilmez). Fakat metilen mavisinin nitrifikasyon bakterileri üzerindeki toksik etkileri hakkında çok fazla bilgi yoktur. (Ayrıca bkz: Balıklarda Nitrit Zehirlenmesi [URL]https://rasyonalist.org/yazi/baliklarda-nitrit-zehirlenmesi-toksisitesi/[/URL])

Sipos ve Urakawa’nın 2016 yılında yaptığı çalışma bu konuda değerli bilgiler vermektedir. Bu çalışmada, bakteriyel türlere kıyasla arkeal tür olan Nitrosopumilus maritimus türünde oldukça yüksek duyarlılık gözlenmiştir. 10 ppb (0.01 ppm) metilen mavisi kullanımında Nitrosopumilus maritimus‘un amonyum oksidasyonu %65 oranında inhibe edilmiştir. İncelenen bakteri türlerinde, Nitrosococcus oceani metilen mavisine karşı en dirençli tür olarak tespit edilmiştir. Nitrosococcus oceani türünün %75 inhibisyonunun sağlanması için 10 ppm metilen mavisi kullanması gerekmektedir. Bu türde metilen mavisi oksidasyonu azaltmaktan ziyade hücre seviyesinde ölüme neden olmaktadır.

[B]Önemli Not[/B]

[B]Bu sayfada yer alan tüm bilgiler, genel kültür amaçlı hazırlanmıştır. Herhangi bir tıbbi tavsiye içermez. Eğer sağlıkla ilgili bir durum söz konusuyla, lütfen ilgili uzmanlara danışın.[/B]

[B]Hazırlayan:[/B] Ögetay Kayalı
[B]
Referanslar[/B]
1. PubChem – Methylene Blue (Compound), https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/6099#section=General-Manufacturing-Information
2. Sipos, A. and Urakawa, H. (2016), Differential responses of nitrifying archaea and bacteria to methylene blue toxicity. Lett Appl Microbiol, 62: 199-206. doi:10.1111/lam.12534
3. Ozturk, T. et al. (2010) In Vitro Effect of some therapeutants on Ichthyophthirius multifiliis, http://www.fisheriessciences.com/fisheries-aqua/in-vitro-effect-of-some-therapeutants-on-ichthyophthirius-multifiliis.php?aid=1027

Beğenenler: [T]217331,lazarusv20[/T][T]208569,Beta_balik[/T][T]219836,NİRVANA[/T][T]217884,dmond2[/T][T]10161,a.gumrah[/T][T]214092,Nursun[/T][T]225931,AlperYmn[/T][T]188519,Meteor71[/T][T]187204,Bisnev99[/T][T]231847,hakanyildiz06[/T][T]62284,Lofta[/T]
Teşekkür Edenler: [T]217331,lazarusv20[/T][T]208569,Beta_balik[/T][T]217661,hakancez[/T][T]217996,35yukselozcan[/T][T]225931,AlperYmn[/T][T]188519,Meteor71[/T][T]187204,Bisnev99[/T][T]62284,Lofta[/T]
+1: [T]214092,Nursun[/T][T]187204,Bisnev99[/T]

Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir

Alper_Çevrim Dışı

Kayıt: 01/10/2020
İl: Izmir
Mesaj: 42
Alper_Çevrim Dışı
Gönderim Zamanı: 15 Ekim 2020 10:50
Peki nasıl kullanabiliriz? Örneğin 2 saat boyunca tutup tanka geri mi koyacağız yoksa 1 gün beklemeli mi? Bu süreçte akvaryum ışık görmemeli mi? Cevaplarsanız sevinirim.

Beğenenler: [T]187204,Bisnev99[/T]

Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir

FlexaÇevrim Dışı

Özel Üye
Kayıt: 02/06/2018
İl: Yurtdisi
Mesaj: 838
FlexaÇevrim Dışı
Özel Üye
Gönderim Zamanı: 15 Ekim 2020 23:59
[QUOTE=AlperYmn]Peki nasıl kullanabiliriz? Örneğin 2 saat boyunca tutup tanka geri mi koyacağız yoksa 1 gün beklemeli mi? Bu süreçte akvaryum ışık görmemeli mi? Cevaplarsanız sevinirim.[/QUOTE]

Hastalığın durumuna göre bu değişebilir. 3 ppm'lik hazırlanan çözeltide 3-5 gün kalabilir, seyrine göre çıkarabilirsiniz. 50 ppm'lik çözeltilerde daldırma şeklinde, yalnızca birkaç saniyeliğine balığı koyup çıkarmak üzere de tedaviler var. Işık bazı hastalıklar için tetikleyici olabiliyor, eğer bu tür spesifik bir durum yoksa normal düzeninde devam edebilirsiniz.

Beğenenler: [T]187204,Bisnev99[/T]

Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir