Yaşamak İçin Öğrenen Mercan Balıkları
Gönderim Zamanı: 02 Kasım 2009 13:01
Yaşamak İçin Öğrenen Mercan Balıkları
SEAN B. CARROLL
02.11.2009
Uzun süre balıkların sandığımızdan daha uyanık olduklarına dair şüphe duydum. Çocukken akvaryumda süs balığı beslerdim. Elimi akvaryumun üzerine getirdiğimde yemek vakti olduğunu anlarlar, lezzetli yemlerini heyecanla beklerlerdi. İçinde plastik bir korsan gemisi batığının bulunduğu 35 litrelik bir akvaryum kesinlikle en etkileyici yaşam ortamı değildir. Ancak mercan kayalıklarının değişik ve tehlikeli dünyasında balıklar yalnızca yemeği tanıma değil aynı zamanda dostla düşmanı ve eşle rakibi de birbirinden ayırma becerisini gösterebilmelidir. Böyle karmaşık ve dinamik bir ortamda öğrenme becerisine sahip olma önemli. Son çalışmalar ortaya çıkardı ki, mercan balıkları şaşırtıcı derecede uyum sağlama yeteneğine sahip. Yeni yakalanmış vahşi balık yeni görevleri çabucak öğreniyor ayrıca renkleri, şekilleri ve motifleri de ayırt etmeyi başarabiliyor. Bu araştırmalar mercan balıklarının hayatında yeni uyarıcıları öğrenme ve yorumlamanın önemli rol oynadığını ileri sürüyor. Balıkların şekilleri ayırt etmeyi öğrenme kabiliyetlerini test etmek için Avustralya'da Queensland Üniversitesi'nde Ulrike E. Siebeck başkanlığındaki bir araştırma ekibi papaz balıklarına üç boyutlu lateks bir disk, plastik bir levha üzerine boyanmış iki boyutlu mavi bir disk ve beyaz levhalar üzerinde siyah çemberler ya da pervane motifleri dahil görsel uyarıcıların iliştirildiği bir tüpten beslenmeyi öğrettiler. Balıklar tekrar tekrar burun ya da ağızlarıyla uyarıcı şekle - tüpe değil - hafifçe dokunduklarında yiyecekle ödüllendirildiler. Balıklar bu görevi hızlıca öğrendiler. Araştırmacılar daha sonra balıkların önüne orijinal uyarıcıyla beraber şaşırtma amaçlı alternatif bir şekil koydular. Balıklar yine burunlarıyla ödül için hafifçe dokundukları şekle yönelmeliydiler. Balıklar ilk denemede yüzde 70 oranında doğru şekle dokundular. Daha sonraki denemelerde doğru şekle dokunma oranı yüzde 80'den yüzde 90'a kadar yükseldi. Başka bir deneyde, Dr. Siebeck papaz balıklarını farklı renk uyarıcıları üzerinde eğitti. Siebeck, deney renkleri olarak mavi sarıyı pek çok mercan balığında bulunan karşıt renkler olduğu için seçti. Balıklar yiyecek ödülünü almak için renkli lateks hedeflere tekrar tekrar dokunmayı öğrendikten sonra onlara eğitim hedefiyle alternatif renkli hedef arasında seçim olanağı sunuldu. Balıklar renk ayrımında daha da başarılı oldular. Doğru hedefe yüzde 90 oranında temas ettiler. Belki de daha az şaşırtıcı olan balıkların renkleri ayırt etmeyi öğrenmeleriydi. Ne de olsa renkli bir ortamda yaşıyorlar. Fakat mercan balıklarının genellikle neden renkli oldukları sorusu uzun bir süre biyologları meşgul etti. Bazı parlak renkli balıkların hayatlarını, yapmadıkları takdirde av olabilecekleri hayvanlara değerli bir hizmet sunarak sürdürdükleri anlaşıldı: Onların parazitlerini temizliyorlardı. Queensland Üniversitesi'nden Alexandra Grutter bir temizleyici lapinin 2 bin 300 kadar "müşteri" balığı incelediği ve günde bin 200 paraziti tükettiğini saptadı. Peki "müşteriler" temizleyicileri nasıl bulup tanıyor? Belli gövde renkleri, özellikle de mavi ve sarı, potansiyel müşterilere temizleme davranışı işareti veriyor görünüyor. Renklere, şekillere ve motiflere gösterdikleri dikkat göz önünde bulundurulduğunda bu yaratıkların ne kadar öğrenebileceğini insan merak ediyor. Kuşkusuz okuyamazlar ama resimlere bakmaktan zevk duyabilirler.
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
