EKİPMANLARDA YALITKANLARIN ÖNEMİ
Yalıtkan (dielektrik), bir elektrik akımı taşıyabilecek serbest elektronları olmayan, bir elektrik alanıyla kutuplanma özelliği taşıyan, elektrik iletkenliği sıfır veya çok zayıf olan cisim veya maddedir. Özdirençleri çok yüksek olduğundan, elektrik akımlarını ancak güçlükle geçirebilen maddeler için kullanılır.
Yalıtkanlarda elektronlar, bir molekülden öbürüne güçlükle geçer; eğer bir yalıtkanın atomlarından biri bir elektronu yakalarsa, bu elektron atoma bağlı kalır; oysa iletken bir cisimde, bütün kütle içinde dolaşır.
Yalıtkanlar şöyle sınıflandırılabilir;
- Tabiî yalıtkanlar,
- Tabiî organik yalıtkanlar,
- Katı sentetik yalıtkanlar,
- Sıvı yalıtkanlar,
- Gaz yalıtkanlar.
- Ekolastik yalıtkanlar
Katı sentetik yalıtkanlar, tabiî reçine, sentetik reçine, kauçuk, selüloz veya silisli olabilir. Teknik elektrik birliği, elektrik makinelerinin yapımında kullanılan yalıtkanların sınıflandırılmasını standartlaştırmıştır.
- O sınıfı: Ne yağ emdirilmiş ne de yağa daldırılmış pamuk, ipek kâğıt ve benzeri organik maddeleri kapsar.
- A sınıfı: Yağ emdirilmiş veya yağa batırılmış pamuk, ipek, kâğıt ve buna benzer organik maddeleri, ayrıca emaye telin kaplamasını içerir.
- B sınıfı: İçine bir miktar topaklaştırıcı madde katılmış mika, amyant veya buna benzer organik maddeli yalıtkanları kapsar.
- C sınıfı: Topraklaştırıcı madde katılmamış mika, porselen, cam, kuvars ve benzeri maddeleri içerir.
Plastik maddeler Yalıtkan olan plastik maddeler, oda sıcaklığında katı halde bulunan ve plastik şekil değişimiyle istenen biçime getirilebilen organik maddeler veya kısmen organik madde karışımlarıdır.
Isıyla sertleşen plastik maddeler şunlardır; fenoplastlar (bir [fenol] ile bir aldehitin yoğunlaşmasından meydana gelen (sentetik reçineler) ve aminoplastlar (bir, iki veya daha çok amin veya amin fonksiyonu kapsayan organik bir [bileşik]le bir aldehitin yoğunlaşmasından meydana gelen sentetik reçineler üre-formol ve anilin formol reçineleri).
Isıyla yumuşayan plastik maddeler arasında da şunlar sayılabilir; selüloz esterleri (nitroselüloz ve selüloz asetat); kimyasal sentezle elde edilen etilen türevi reçineler (akrilik ve metakrilik reçineler, vinilik ve polivinilik reçineler, polistirol reçineler).
İzmir`den Mersin`deki yakınlarının yanına tatile gelen 7 yaşındaki Emirhan Kanşıray, serinlemek için Limonluk Mahallesi`ndeki Kanşıray Apartmanı`nın arkasındaki süs havuzuna girdi. Havuzda elektrik akımına kapılan küçük Emirhan`ın çırpındığını gören halası Filiz Kanşıray(40) yeğenini kurtarmak için havuza girdi. Hala Filiz Kanşıray`ın da elektriğe kapıldığını gören yakınları şarteli kapatarak hala ve yeğenini havuzdan çıkardı. Hastaneye kaldırılan Emirhan, kurtarılamadı. Yaralanan Filiz Kanşıray ise Mersin Devlet Hastanesi yoğun bakım ünitesinde tedavi altına alındı.
Süs havuzlarındaki elektrik kaçakları nedeniyle meydana gelen kazalarda son dönemde artış yaşanıyor. Gaziantep`te de 19 Ağustos 2007 tarihinde meydana gelen olayda süs havuzuna giren Ferhat Gündüz(10) ile onu kurtarmaya çalışan Bilal Karataş(31) elektrik akımına kapılarak hayatını kaybetmişti.
Havuzlarda kullanılan elektrik malzemelerin normalden farklı olduğunu ifade eden Mersin Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Kamer Gülbeyaz, kalitesiz malzemenin elektrik kaçaklarına neden olabileceğine dikkat çekti. Kamuya açık alanlardaki havuzların uzman kişiler tarafından yapılması gerektiğini vurgulayan Gülbeyaz, `Havuzlarda kullanılan kablolar fiyatları ve kalitesi ile farklıdır. Bu malzemelerin kullanılması gerekir.` diye konuştu. Hasan Küçük.
Elektriksel iletken, elektriği ileten maddelere verilen ad. Atomların dış yörüngesindeki elektronlar atoma zayıf olarak bağlıdır. Isı, ışık ve elektriksel etki altında kolaylıkla atomdan ayrılırlar. Altın, gümüş, bakır iyi iletkenlerdir.
Atomları 1 valans elektronlu olan metaller iyi iletkendir. Buna örnek olarak altın, gümüş ve bakır gösterilebilir.
Bakır tam saf olarak elde edilmediğinden altın ve gümüşe göre biraz daha kötü iletken olmasına rağmen, ucuz ve bol olduğundan en çok kullanılan metaldir.
Bunun yanında sıvı iletkenler
Birde bilgimiz tam olsun yan konu olan yarı iletkenide profesyonel bir anlatımla ele alalım.
Yarı iletken madde, elektrik iletkenliği bakımından, iletken ile yalıtkan arasında kalan maddelerdir.
Normal durumda yalıtkan olan bu maddeler ısı, ışık, manyetik etki ve ya elektriksel gerilim gibi dış etkiler uygulandığında bir miktar değerlik elektronlarını serbest hale geçirerek iletken duruma gelirler. Uygulanan bu dış etki veya etkiler ortadan kaldırıldığında ise yalıtkan duruma geri dönerler. Bu özellik elektronik alanında yoğun olarak kullanılmalarını sağlamıştır.
Yarı iletkenlerin değerlik yörüngelerinde dört elektron bulunur. Bu yüzden yarı iletkenler iletkenlerle yalıtkanlar arasında yer almaktadır. Elektronik elemanlarda en yaygın olarak kullanılan yarı iletkenler germanyum ve silisyum elementleridir.
Tüm yarı iletkenler son yörüngelerindeki elektron sayısını sekize çıkarma çabasındadırlar. Bu nedenle saf bir germanyum elementinde komşu atomlar son yörüngelerindeki elektronları kovalent bağ ile birleştirerek ortak kullanırlar. Atomlar arasındaki bu kovalent bağ germanyum elementine kristal özelliğini kazandırır. Silisyum da özellik olarak germanyum ile hemen hemen aynıdır.
Yarı iletkenli elektronik devre elemanlarında daha çok silisyum kullanılır. Silisyum ve germanyum devre elemanı üretiminde saf olarak kullanılmaz. Bu maddelere katkı katılarak değerlik bandı enerji seviyesi yukarıya veya iletkenlik bandı enerji seviyesi aşağıya çekilir. Değerlik bandının yukarı çekildiği yarı iletkenlere P tipi yarı iletken, iletkenlik bandının aşağıya çekildiği yarı iletkenlere ise N tipi yarı iletken denir. P tipi yarı iletkende yüklü boşluk derişimi, N tipi yarı iletkende ise elektron derişimi göreli olarak daha yüksektir.
Ayrıca günümüzde Güneş enerjisini elektrik enerjisine çevirmede yarı iletkenlerden maksimum ölçüde faydalanılır.Zira güneşten gelen foton tanecikleri yarı iletkenlerin atomik yapısındaki zayıf moleküler bağlar sayesinde elektronların serbest kalmalarını sağlarlar.ve buda diğer bir yarı iletken yapıya elektron akışını mümkün kılar.günümüzde kulanılan bazı hesap makineleri,bu yapı ile çalışmaktadır.
Yarı iletkenler germanyum, silisyum, selenyum gibi elementler olabildiği gibi; bakır oksit, galyum arsenid, indiyum fosfür, kurşun sülfür gibi bileşikler de olabilir.
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
