Karada yaşayan balık

Şeffaf Kafalı Balığın Gizemi

23 Şubat 2009 tarihinde video blog sitelerine MBARI ( Monterey Bay Aquarium Research Institute) tarafından bir video yüklendi. Çok ilginç bir balık türü hakkında olan bu video bir hafta gibi kısa sürede 1,5 milyon defa seyredildi.  Bu ilginç balığı enteresan kılan özellik kafasında şeffaf bir yapı olmasıydı. Fıçı gözlü balıklar (Familya Opisthoproctida) ailesine ait  Macropinna microstoma adlı bu balık her ne kadar bazı medya kuruluşları tarafından yeni keşfedilmiş gibi lanse edildiyse de aslında bu balığın varlığı 1939′dan beri biliniyordu. Fakat derin okyanus balığı olduğu için araştırılması kolay olmadı. Su yüzeyine çıkarılan bu balıkların fanus gibi olan kafa yapıları basınç farkından parçalanıyordu. 2004 de fotoğraflarının çekilmesi mümkün olmuştu. Bu balıkların boru biçimindeki gözlerinin çok iyi ışık toplama özelliği olduğu biliniyordu. Ama şu ana kadar bunların sabit olduğu ve sadece balığın tepesindeki canlıları görebildiği düşünülüyordu.

MBARI’dan Bruce Robison ve Kim Reisenbichlerisimli iki araştırmacı California açıklarında uzaktan kumandalı araç yardımıyla 800m derinlikte inceleme yaparken bu balığa rastlarlar. Aracın ışıklarından balığın gözleri yemyeşil yansımaktadır. Balığı yakalayıp geminin akvaryumunda bir kaç saat kadar canlı tutmayı başaracak kadar şanslı olan bu bilim adamları şu ana kadar bu balık hakkında bilinmeyen gerçekleri keşfettiler.

Varlığı bilinen bu balığın canlı görüntüleri elde edilemediği için gözleri ve dolayısıyla kafasını saran fanus gibi şeffaf bir yapının olduğu bilinmiyordu. Gözleri tepeye doğru sabit zannedilen balığın gözleride ayrıca önüne dönebiliyordu. Büyük yüzgeçleri sayesinde suda uzun süre hareketsiz durabilen bu balık etrafında yüzen küçük canlılar ve daha çok deniz anası türü canlılarla besleniyor. Gözlerinde yeşil pigment sayesinde biyoilüminisansa sahip canlıları farkedebiliyor.

Aşağıda resimde gördüğünüz fanus içindeki yeşil toplar gözleri ve şu anda yukarıya dönmüş durumdalar. Ön kısımda ağzının üstünde tıpkı gözmüş gibi duran yapılar ise koku duyuları. Ne ilginç değil mi?

Bu balığın beslenmesiyle ilgili çok ilginç bir teori de var. Apolemia cinsinden, 10m kadar büyüyen, zehirli kamçılarıyla avlanan deniz analarının zehirli kıskaçlarında takılı bulunan balıkları yiyerek besleniyor. Gözlerinin ve yüzgeçlerinin hassas manevra kabiliyeti ve gözlerinin üstündeki şeffaf koruma kalkanı sayesinde zarar görmeden besleniyor.

Ben hep bu tür canlıları okuduktan, gördükten sonra acaba bu canlılar evrimsel süreçte natürel seleksiyonla nasıl oluşmuşlar, bu tip, insan aklına dahi gelmeyecek stratejileri nasıl kendi kendilerine tesadüfen keşfetmişler diye merak etmişimdir.