Vatoz İle Pleco Arasındaki Fark Nedir

Üslubunuzdaki düzelme ve yılların hatrına yazayım Erkan Bey,

Bu konu (bilimsel tanım-gündelik konuşma) defalarca konuşuldu aslında... Hobi ekseninde kalıp milliyetçilik konusuna hiç girmeyeceğim.

Kimse gündelik konuşmada ne dendiği ile ilgilenmiyor aslında. Balık tanıtımında, ilanda, yazılı ortamda,forumda doğrusunu ifade etsek hobi adına kazanç olur düşüncesindeyim.

Onlarca kez yazıldı ben de tekrar edeyim. Vatoz diye bir balık varken vatoz olmayan balığa vatoz demenin yanlışlığı ortada. Pleco kelimesinden rahatsızlık duyanlar da vatoz yerine vantuzlu kedi balığı dese bir nebze anlaşılır ve doğru olur ama bunu da uzunluğundan dolayı tercih etmezler diye düşünüyorum.

Burada balıklara bütün dünyada kabul görmüş bilimsel isimler verilmesini tartışmadım. Tartıştığım konu, İngilizce isimlerin bilimsel ya da evrensel olarak algılanması ile ilgilidir. Bunu net olarak anlaşılması için tekrar yazacağım.

Bilimsel olan Latince isimleri tartışmadım.
Popüler olan İngilizce isimleri tartıştım.

Şimdi bir örnek üzerinden devam edelim. Forumda hakkında bilgi bulunan bir vatoz ile konuyu açıklayalım. Niye bu balığa vatoz dedim? Çünkü sitede bu balık Vatozlar başlığı altında yer alıyor.

Balığın bilimsel, Latince ismi Ancistrus ranunculus.
Aynı balığın isminin başında L034 yazıyor. Niçin bu kod verilmiş? Çünkü hem ticari olarak hem de gündelik dilde Ancistrus Ranunculus demek zor ve karmaşık. Daha pratik bir isimlendirme olması açısından L034 deniyor.

Ama L034 de aslında geçici bir çözüm. Bu balık yaygın şekilde beslenmeye başlarsa insanlar severek beslediği bir balığa, sipariş kodu gibi bir isim vermek yerine, daha sıcak ve sempatik, belki balığın fiziksel özelliklerine ya da davranışlarına bağlı olarak bir isim verecek.

Buna bir örnek verebilir miyiz? Tabii emriniz olur. Yine vatozlar bölümünde bulunan L066 kodlu balığın isminin yanında King Tiger Pleco ismi bulunuyor. Yani bu balık belli ki daha popüler ve İngilizce dilinde, gündelik kullanıma uygun bir isim verilmiş. İşte dikkat, tartıştığımız konu burada başlıyor.

Şiimdi ben bir Türk olarak bu balığa King Tiger demek yerine Kral Kaplan desem ne olur? Ya da ulan Kral Kaplan ne, ergen miyim ben, ben buna Gümüş Kaplan diyeyim desem ve bütün sektörde bu kabul görse bir karışıklığa mı yol açarız? Bilim dünyası alt üst mü olur? Ne olur? Niye İngilizce olan bu popüler ismi "evrensel" ve "bilimsel" olarak kabul etmek zorundayım?

Burada Pleco kelimesinin bilimselliğini de minicik tartışmak zorundayız. Pleco taksonomiye dahil bir kelime değil. Sitedeki vatozlar bölümüne bakınız. Hypancistrus, Baryancistrus, Ancistrus gibi gruplar altında toplanmış isimler var. Bilimsel isimler bunlar. Pleco popüler bir kategori ismi. Biz yıllarca bu kategoriye Vatoz dedik. Hiç de bir zararını görmedik. Konunun özeti budur.

Edit, Caner Bey ben bu mesajı yazarken siz mesaj yazmışsınız. Bu yazdıklarım size yönelik değil.[EDIT]erkanmazici,2021-02-26 11:37:07[/EDIT]

[QUOTE=erkanmazici]
Bu fikirlerimi, örnekleri ile yukarıda açıkladım [/QUOTE] Erkan Kardeş yeter yahu. İki konuşmanızın biri ithamla başlıyor ama , millete itham etme yakıştırmalarınız, üslup dertleriniz bitmiyor.

Ya kompleksliyiz, ya milliyetçiliğe karşıyız ya Türkçe’ye alerjimiz var. Siz o güzel canınızı sıkmayın, iş belirli noktalara gelirse bu vatanın onurunu, dilini savunmayı kimseye bırakmayacak sizden başka kişiler de olabilir buralarda. Balığa “Pleco” dese de “dostlar” arasında.

[QUOTE=ceyh]

Erkan Bey, dünya Türkçe'yi iplemiyo, siz istediğiniz kadar gerinin, yükselin, havada parende atın sonuç değişmiyor, bir dili evrensel yapan o dilde yazılmış değerli bilimsel makalelerdir, yazıp yollayın, dile katkınız olsun, kuru milliyetçilikle dil değer kazanmaz, ha siz dili ülke sınırlarında tutup oradan milliyetçilik yapacaksanız o iş de değer bulmaz, küresel toplumda cevabı olmaz, kişisel yanılsamalarınızla baş başa kalırsınız.
[/QUOTE] Kızgınlıkla yazılmamışsa maalesef talihsiz cümleler olmuş. Neresinden tutulursa elde kalacak hükümler. Bir dilin evrensel olmasının şartının o dilde yazılmış değerli bilimsel makaleler olması bence tamamen yanlış. Birkaç yüzyıldır dünyaya hakim olan batı eksenli, acımasız, emperyalist sömürü düzeni size İngilizce makale yazmayı dayatıyorsa o dil evrensel hale gelir. Bunun bilimle falan alakası yoktur kanaatimce. Güçlü olmakla alakası vardır.

Bu arada pleco,apistogramma gibi çok fazla cins,tür ve varyete bulunduran balık grupları için bu L123,A123 gibi kodlama sistemi çıkmıştır. Yüzlerce isim uydurmak yerine akıllı insanlar pratik bir çözüm bulmuşlar. Ama tek başına kullanıldığında balığın hangi komplekse ait olduğu,cins özelliği gibi bilgiler belli olmayacağından koda karşılık ayrı bir açıklama tablosu da gerekli olur ya da cins isminin (ilk isim) yanına eklenir ve daha anlaşılır bir hal alır.

Örnek: Hypancistrus sp. (L333) isimlendirmesi ile bu balığın Hypancistrus cinsine ait olduğunu, üreme,beslenme,su şartları ile ilgili isteklerinin diğer Hypancistrus türleri ile yakın olduğunu ama diğer vantuzlu kedi balıklarından farklı olduğunu ve hatta boynuzlu Ancistrus ile yakın özellikleri olduğunu anlayabiliyoruz. Tek kelime ile ne kadar çok şey öğrenebildik değil mi?

Bu balığa kaplan vatoz veya Mahmut deseydik yukarıdaki sistematik dahilinde olmadığı için yerel bir tanımdan öteye geçememiş olacaktık.

[QUOTE=a.gumrah] Kızgınlıkla yazılmamışsa maalesef talihsiz cümleler olmuş. Neresinden tutulursa elde kalacak hükümler. Bir dilin evrensel olmasının şartının o dilde yazılmış değerli bilimsel makaleler olması bence tamamen yanlış. Birkaç yüzyıldır dünyaya hakim olan batı eksenli, acımasız, emperyalist sömürü düzeni size İngilizce makale yazmayı dayatıyorsa o dil evrensel hale gelir. Bunun bilimle falan alakası yoktur kanaatimce. Güçlü olmakla alakası vardır. [/QUOTE]

Kızgınlıkla yazılmadı, dikkat ederseniz genellemedir, "siz" den kasıt herhangi bir şahıs değildir, "Türkçe" yerine herhangi bir dil koyulabilir, bana göre her dil için geçerlidir, ayrıca sohbet sürecinde hiç bir yerde ne İngilizce'yi savundum ne de İngilizce (ya da Almanca, Fransızca vs.) isimler kullanılsın dedim, net bir hatanın düzeltilmesi hem faydalı olur hem dili zenginleştirir düşüncesindeyim, bu derece farklı boyutlara çekilmesini hala anlayamıyorum. Dilin evrenselliği ile ilgili koşullar konusunda hemfikir değiliz, bu da normaldir.

[QUOTE=ceyh]

Kızgınlıkla yazılmadı, dikkat ederseniz genellemedir, "siz" den kasıt herhangi bir şahıs değildir, "Türkçe" yerine herhangi bir dil koyulabilir, bana göre her dil için geçerlidir, ayrıca sohbet sürecinde hiç bir yerde ne İngilizce'yi savundum ne de İngilizce (ya da Almanca, Fransızca vs.) isimler kullanılsın dedim, net bir hatanın düzeltilmesi hem faydalı olur hem dili zenginleştirir düşüncesindeyim, bu derece farklı boyutlara çekilmesini hala anlayamıyorum. Dilin evrenselliği ile ilgili koşullar konusunda hemfikir değiliz, bu da normaldir.[/QUOTE]

Kaldı ki, savunulabilirdi. Fikir ve ifade hürriyeti denen birşey var. İsteyen istediğini savunur.
Herkesin beyni var. Savulanın, iddianın, mesnedine, deliline bakar kararını kendi verir.

Bu iş sadece güç ile olsaydı Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu divanda (bakın Farsça divan diyorum), sanatta, bilimde diplomaside Türkçe kullanırdı.
Osmanlı devlet yönetiminde, sanatta, bilimde, diplomaside Türkçe kullanırdı.
Büyük Selçuklu da dahil, hiçbiri ne devlet yönetiminde, ne sanatta, ne bilimde, ne diplomaside Türkçe kullanmamış.
Ne kendi sıfatları ne devletin kurumlarının sıfatları Türkçe, hatta devlet kelimesinin kendisi dahi Türkçe değil.

Bunu da mı emperyalist Batı yapmış?
Yoksa ecdad çok mu Fars ve Arap özentisiymiş?
[EDIT]ShowaSanshoku,2021-02-26 12:32:49[/EDIT]

Tekrardan merhabalar,

Konu artık doyuma ulaşmış ve açılış amacının dışına çıkarak kişisel bir hal almaya başlamıştır. Genel olarak özetlemek gerekirse;

Bilimsel açıdan bakınca vatoz olarak adlandırılan balıklar Raja Clavata familyasındandır ve stingray türleri bu familyaya mensuptur.

Google aramasında çıkan sonuçlar aşağıdadır.

[URL]https://www.google.com/search?sxsrf=ALeKk00ZgwA-7Sgt-U1P2-2OW--tw_D3EA:1614263590716&source=univ&tbm=isch&q=Raja+clavata&sa=X&ved=2ahUKEwi125e_oIXvAhX0t3EKHbqUCP0QiR56BAgSEAI&biw=2560&bih=1297 [/URL]

Pleco olarak adlandırılan balıklar (bizim cüce vatoz dediğimiz türler) Hypostomus plecostomus familyasındandır. plecoda plecostomus kısmının kısaltılmasıdır.

https://en.wikipedia.org/wiki/Hypostomus_plecostomus

Yukarıdaki linkde genel olarak açıklaması mevcuttur. Kısaltmadan alt türlere kadar hatta yerel olarak verilen isimlere kadar bilgi mevcuttur.



İlk başta da dediğim gibi asıl ismi pleco olan türlere genel olarak vatoz diyerek dilimize bu şekilde sokmuşuz. Konu kağıt mendilin Selpak, SUV araçların Jeep olarak anılmasından farklı birşey değildir. Genel olarak ne anlatılmak istediğini karşılamakta fakat kullanım olarak yanlıştır.

Yine daha önce dediğimiz gibi nasıl ki kağıt mendil isterken "bir selpak alabilirmiyim" diyorsak plecolara da vatoz/vantuz diyebiliriz. Buna kimsenin karşı çıktığı yok. Konuda saçma olan tek şey aslında pleco olan birşeye pleco değil vatoz denmesinin istenmesidir. Bunun dilimizi koruma yada milliyetçilikle hiçbir alakası yoktur. Dediğim gibi vatoz kelimesinin karşılığı türkçede Raja Clavata familyasını temsil etmektedir. Türkçe korunmak isteniyorsa türkçe anlamının dışında bir anlam yüklememek önem arz etmektedir ve plecoya vatoz denmesi asıl türkçeye zarar vermektedir.

Birşeye birden çok isim verilebilmekte ve herkes istediğini kullanabilmektedir. Mesela bana çocuklarım baba, annem oğlum, benden büyük arkadaşlarım kardeşim, küçük arkadaşlarım abi, yaşıt arkadaşlarım kanka, eşim de Allah’ın belası der. [:D][:D] Kimse de kimseye neden bu şekilde hitap ediyorsun demez/diyemez. Çünkü herkesin bakış açısına göre isimlendirmesi farklıdır.

Konuyu daha fazla uzatmanın anlamı yok bence. Konuda fikir beyan eden, düşüncesini savunan herkese sonsuz teşekkürler. Konuyu karıştırmaya çalışan, üstü kapalı olarak kışkırtma amaçlayan kişiler ise daha dikkatli olsunlar, gözümüz üzerlerinde olacak...

Şimdi izninizle konuyu kilitliyorum.

Saygılar.


[EDIT]ErtanGulen,2021-02-26 12:37:15[/EDIT]